Nedir Bu BJJ?

Dünyada bir hayalet dolaşıyor: Jiu-jitsunun hayaleti! Dünyayı ele geçirir mi bilinmez ancak Türkiye’de büyüsüne gönlünü kaptıranların sayısı gün geçtikçe çoğalıyor. Peki tam olarak nedir jiu-jitsu? Spor mu, kılıcını helada unutan samurayın acil durum silahı mı, yoksa sosyal medyada bahsedildiği gibi “kıyafetleri içindeki insanlarla beraber katlama sanatı” mı? Bunun cevabını öğrenmek için gelin tarihine bir göz atalım.

Japonya’dan Brezilya’ya uzanan bir serüven

1530’lu yıllarda Japonya’da doğan geleneksel jiu-jitsu, rakibe karşı savunma veya saldırı amacıyla kullanılabilen silahsız veya hafif silahlı bir yakın dövüş sistemidir. Düşmanı tutuşlar, atışlar, uzuv kilitleri, boğmalar ve vuruşlarla etkisiz hale getirmeyi hedefleyen bu sistem, 17.nci yüzyılda savaşçılara kılıç sanatını desteklemesi için öğretilmiştir. Zamanla jiu-jitsuda kullanılan çeşitli teknikler alınarak judo, karma dövüş sanatları (MMA), sambo ve elbette esas konumuz olan Brezilya jiu-jitsusu (BJJ) gelişmiştir.

1900’lerin başında sanatını dünyaya tanıtmak isteyen judonun kurucusu Kano Jigoro, 1904’te eline bavulunu verdiği öğrencilerinden Mitsuyo Maeda’yı “haydi selametle” diyerek ABD’ye gönderir. ABD, Orta ve Güney Amerika’da kitlelere tanıtım gösterileri düzenleyen Maeda, güreşçiler, boksörler ve çeşitli dövüşçülerin meydan okumalarını da kabul edip hünerlerini sergiler.

BJJ’nin doğmasına vesile olacak karşılaşma

Amerika ve Avrupa kıtasını gezen Maeda, 1914’e geldiğimizde Brezilya’nın Belem kentindedir. Burada da gösteriler düzenleyip çeşitli dövüş sanatı uzmanlarıyla dövüşen Japon judocu, 1916’da Gastao Gracie ile tanışır. Bu tanışma, yepyeni bir sayfanın açılmasına vesile olur.

Gracie biraz serseri bulduğu oğlu Carlos’u disiplin kazanıp hayatına yön vermesine yardımcı olsun diye Maeda’nın yanına verir. Eti senin kemiği benim denilerek gönderildiği dojoya ilk adımını 14 yaşında atan genç Carlos, 22 yaşına geldiğinde jiu-jitsuyu meslek edinmek istediğine karar verir. Siyah kemerini hak ettikten sonra Carlos, 1925 yılında Gracie ailesinin işlettiği ilk jiu-jitsu akademisini Rio de Janeiro’da açar.

Carlos Gracie’nin burada ilk öğrencileri, kardeşleri Oswaldo, Gastao, George ve Helio olur. Carlos’tan 11 yaş küçük olan Helio, o zamanlar bir dövüşçüyü çağrıştıramayacak kadar zayıf ve çelimsiz bir çocuk. Helio, çelimsizliğinden dolayı hareketleri gerçekleştirebileceği hız veya fiziksel güçten ziyade zamanlama ve kaldıraç gücüne güvenmek zorundaydı. Helio’nun bu handikapı üzerine kafa yoran kardeşler, zamanla mücadeleyi ayakta sürdürmektense rakibi yere indirip orada domine ederek etkisiz hale getirmenin daha kolay olduğunu fark eder. Ve böylece beş kardeş, deneme yanılma yoluyla Gracie Jiu-Jitsu adını verdikleri, ancak günümüzde dünyada Brezilya Jiu-Jitsusu (BJJ) olarak tanınacak olan dövüş sanatının temelini geliştirirler!

BJJ: Yerde gerçekleşen dövüş sanatı

BJJ’yi en kısa şekilde özetlemek gerekirse, üç aşamadan oluştuğunu ifade edebiliriz: Birinci aşama, rakibi yere indirmek. İkinci aşama onu yerde kontrol etmek. Üçüncü aşama ise boğma veya uzuv kırma hareketleriyle etkisiz hale getirmek veya pes ettirerek tehdidi ortadan kaldırmak.

Elbette 21.nci yüzyılda sportif BJJ’de artık kimse kimsenin kolunu bacağını kırmıyor. Sporcu kendini kötü bir pozisyonda bulduğunda elini rakibine iki kere vurarak pes ettiğini ifade eder ve böylece müsabaka sona erer.

Modern BJJ’de geleneksel Japon jiu-jitsusunda olduğu gibi vuruş yoktur. Ancak BJJ’nin kurallarına ve detaylarına bir sonraki yazımızda değiniriz.